Bedreigende droogte

"Het gaat om dingen die je wilt doen en beleven omdat die het zijn die je eigen heel bijzondere en unieke leven heel anders zou kunnen maken en omdat zonder die dingen je leven onvolledig zou blijven, een torso, niet meer dan een fragment…..
...Of gaat het ons om de behoefte voldoende dingen te hebben beleefd om over je leven te kunnen vertellen alsof het een afgerond geheel is?"
(Nachttrein naar Lissabon, Pascal Mercier)

Iets in deze richting moet het wel zijn. Waarom anders zou je zo genieten van vijf dagen achtereen door een absoluut desolaat landschap rijden: de Taklamakan woestijn (ja, nog steeds!). Hierbij vergeleken zijn de woestijnen die we in Iran en Turkmenistan doorkruisten zeer overzichtelijk. Werden we in Iran nog gewaarschuwd voor overstekende kamelen, hier zien we nergens tekenen van leven. Geen kamelen, geen schapen, geen vogels, laat staan huizen.
Nooit meer zal ik me zo goed kunnen inleven in de euforie die zich vroeger van een karavaan meester moest hebben gemaakt als die in de verte een oase zag opduiken, dan gisteren. Het was onze vijfde achtereenvolgende dag door de woestijn, omdat we onze verloren dag in Kashgar moesten inhalen. Dagen van 8-10 uur in de auto, de meeste dagen in de brandende zon. De afstanden waren bepaald op basis van beschikbare accommodaties, maar niet optimaal afgestemd op de kruissnelheid van de beide bussen. Zeker niet omdat de VW-bus sinds Kyrgizstan kampt met kapotte schokbrekers, die tot nu toe nergens gerepareerd konden worden. (Al heeft VW een verrassend marktaandeel in deze uithoek van de wereld.) Als je dan, eindelijk, in de verte een groene waas aan de horizon ziet, waarvan je weet: dat betekent een oase, een stad, een hotel met koelte, bier/thee, een douche en, als we geluk hebben, internet. Ja, dan probeer je je in te leven hoe dat 1000 jaar geleden moet zijn geweest, toen de reizigers geen vijf dagen maar vijf maanden onderweg waren. Op een kameel zonder airco en zonder koelbox met koele colaatjes.

De droogte op zo'n grote schaal is ontzagwekkend. Heleen grapte in een melige bui: "en dan zeggen ze dat China kampt met overbevolking." Maar daarmee gaf ze in feite de enorme tragiek aan van dit land. Zoveel land waar niets mee kan worden gedaan, terwijl er grote armoede en honger is onder de Chinezen in de overbevolkte gebieden. Onderweg merkte ik dat de grote droogte die we overal al zagen, vanaf Oost-Turkije al, mij het diepste raakte van alles wat we onderweg zagen. Veel meer dan de armoedige hutjes, de armetierige buitenwijken. Overal zagen we droge rivierbeddingen, zelfs in en dicht bij de bergen. Terwijl het droge, heetste seizoen nog moet beginnen. De persoonlijke armoede van de mensen die wij zagen, is in het perspectief van die bedreigende droogte beperkt in omvang en duur. Deze droogte bedreigt de bestaansmogelijkheid voor mens en dier op grote schaal en zal vele malen meer slachtoffers vragen in de komende decennia dan de recente aardbeving in Sechuan.

Ontroerend vond ik daarom de vele jonge aanplant die we buiten een aantal steden zagen, langs de kant van de weg. Vooral Hami, waar we eergisteren sliepen, was uitzonderlijk groen en schoon en had ver buiten de stadsgrenzen aanplant verzorgt, in een poging de woestijnvorming een halt toe te roepen. Een bijzonder irrigatiesysteem zagen we in Turpan, waar ruim 2000 jaar geleden een ondergronds kanalenstelsel is aangelegd, dat nog steeds functioneert. Het systeem voorziet de stad en 7 dorpjes van 'life giving water'.

Door de combinatie van droge grond met aanwezigheid van water en veel zon, kon het gebied rond Turpan uitgroeien tot de belangrijkste druivenstreek van China. De wijn schijnt goed te zijn, maar veel wordt daarvan niet gemaakt. Omdat dit nog steeds het gebied is met een Oeigoerse, Islamitische meerderheid, worden de druiven vooral verbouwd om er rozijnen van te maken. (Zonde hè?) De trossen worden gedroogd in speciale droogschuren, waarvan wij er honderden zagen. Morgen zullen we deze provincie verlaten en daarmee is ons verblijf binnen een overwegend Islamitische cultuur afgelopen.

Daarmee komt een einde aan onze persoonlijke 'drooglegging', die in Iran volledig was en in de overige landen partieel. We konden in de stan-landen biertjes en wodka kopen in buurtwinkeltjes, maar dineren met een wijntje hebben wij niet meer gedaan sinds Turkije. Naarmate we richting het Oosten reizen en de steden Chinezer worden, zien we ook meer drankwinkels en zullen we vaker bier kunnen bestellen bij het eten (een wijntje smaakt niet bij chinees). Onze drooglegging, die ieder van ons overigens met bewonderenswaardig gemak en goed humeur heeft doorstaan, is opgeheven. Wij zouden ons kunnen laten vollopen, als we dat zouden willen (en als we de tijd konden vinden om onze roes uit te slapen). Kon dat ook maar met al die lege rivierbeddingen die we dagelijks zien!