Community Based Tourism

In Kyrgizstan kreeg onze reis een totaal nieuwe dimensie. Van cultuur naar natuur, het was afgelopen met 4- sterrenhotels en –vanaf de tweede dag- met verharde wegen. De cultuurshock die wij bij binnenkomst kregen had daar echter niets mee te maken. Die werd veroorzaakt door de gids die wij toegewezen hadden gekregen. ‘Wladimir’, zoals wij hem doopten, leek het meest op Obelisk met een zware kater en zo gedroeg hij zich ook vaak. Maar we leerden met elkaar leven en hij bracht ons waar we wezen moesten. Niet noodzakelijk, maar wel gemakkelijk in Kyrgizstan, waar wegbewijzering schaars is, straatnaambordjes ontbreken en wij moeizaam konden communiceren met de bevolking.
Het Kyrgisisch Nationaal Bureau voor Toerisme heeft een uitgebreid netwerk van guesthouses opgezet. Dit systeem brengt de inkomsten uit het toerisme direct bij de lokale bevolking en maakt het mogelijk om door het hele land accommodaties te regelen, zonder grote investeringen. Het grote voordeel is dat hierdoor toeristen en gastfamilies elkaar ontmoeten en met elkaar in gesprek kunnen komen over hun land en cultuur. Wij troffen alleraardigste mensen. Vooral in Kysyl Oï, waar we te gast waren bij een lerares, die goed Engels sprak en die gezellig Rob’s verjaardag kwam meevieren. Haar dochter had als grote droom om eens Parijs te zien en snapte niets van ons lyrisch enthousiasme voor haar dorp. Wij, daarentegen, genoten ervan te helpen bij het de goede kant opsturen van de thuiskomende schapen, van de dartele geitjes en lammetjes op ons erf, de rust, de vriendelijke buren die ons direct thuis uitnodigden voor een borrel. Rob en ik sliepen in een traditionele slaapkamer: muren en vloer waren bekleed met prachtige, handgemaakte kleden. Langs een muur een stapel matrasjes, die worden uitgerold naar gelang er mensen zijn om te slapen. Wij braken dan ook ernstig met deze traditie door aan te geven dat het – volgens onze normen- niet gebruikelijk was dat onze gids een plek kreeg in onze veel te ruime kamer.

Kyrgizstan wordt wel het Zwitserland van Centraal-Azie genoemd. De natuur is overweldigend, door haar grootsheid en – vooral – haar leegte. We maakten korte trajecten en hadden volop tijd om te genieten van de spectaculaire vergezichten, de prachtige kuddes wilde paarden en van het traditionele leven dat zich langs de weg afspeelt in huizen en yurts (ronde, vilten tenten). De yurts zijn het meest kenmerkende overblijfsel van het oorspronkelijke, nomadische bestaan van de Kyrgiezen, die nu semi-nomaden zijn: ’s winters wonen ze in het dorp/de stad en ’s zomers bouwen ze hun yurts op in gebieden waar hun vee kan grazen.
Langs de weg bevinden zich ook alle begraafplaatsen. Dit oude gebruik symboliseert dat de overledenen het leven aan zich voorbij kunnen zien trekken, in plaats van zelf voortdurend onderweg te hoeven zijn. Hier waren wij de tijdelijke nomaden en zagen het leven langs de kant van de weg aan ons voorbij trekken. We zagen veehouders hun yurt bouwen, schapen scheren en slachten (ik niet, dus) en merries melken. We zagen vrouwen vilt maken; de basis voor veel prachtige traditionele producten als hoeden, kleden, mantels, tassen en dergelijk. ’s Ochtends en ’s avonds zagen we de herders, te paard of te voet, in de weer om hun kuddes naar de groene berghellingen respectievelijk de stal te brengen. In Kyrgizstan (5 x Nederland, 5 milj. mensen) maken dan ook veel meer dieren gebruik van de weg dan auto’s. Overal waar we stopten werden we vriendelijk begroet en maakten we, voor zover mogelijk, een praatje. We zijn het er allemaal over eens: Van Basten is veruit de beste Nederlandse ambassadeur aller tijden!

Rob werd hier in een zeer bij hem passende omgeving 65: in een berghut. Hij had op zijn verjaardag een ‘field day’ qua autorijden. Het was het de meest uitdagende traject tot dan toe, met een onverharde weg vol hobbels en kuilen, door de bergen. Van puinlawines die van de bergwand komen, ruimt men alleen de allergrootste keien op; over de rest moet je je maar heen zien te laveren. De dalkanten zijn niet beschermd en er zijn nogal wat afgekalfde inhammen door smeltwater. De hoogste pas van die dag, ruim 3300 meter, was nog niet sneeuwvrij, maar dat was geen probleem voor onze ‘zwarte kameel genaamd Kia’. De lekke band die we die dag opliepen, had – volgens kenner Theo- te maken met een te hoge bandenspanning voor die omstandigheden. Die wordt natuurlijk sindsdien per dag bijgesteld.
Dit type weg hield echter niet meer op en na vier dagen hobbelen, schudden en stofhappen waren we het uiteindelijk zat. De laatste pitstop maakte de inspanning echter meer dan goed: we sliepen in een afgelegen vallei, 15 km. vanaf de hoofdzandweg de bergen in, bij een 10e eeuwse karavanserai. Daar heeft een ondernemende veehouder een aantal yurts neergezet voor gasten. Rob regelde direct een ritje te paard voor zichzelf, om de kudde yaks wat nader te inspecteren. Het was primitief (geen water, geen elektriciteit) en koud (-3), maar een magische ervaring, die we niet hadden willen missen!
Vanwege de rust en de grootse natuur van Kyrgizstan hadden wij er allemaal liefst langer willen blijven. Maar we moesten door….

Nu zitten we in Kashgar, China. De grensovergang, gisteren, verliep redelijk, maar vandaag zijn we de hele dag bezig met de formaliteiten rond het inklaren van de auto’s. Niet te filmen wat we vandaag hebben meegemaakt: tot en met een ECG en een EEG voor alle chauffeurs boven de 60. En morgen moeten we ons rijbewijs nog gaan halen. Maar daarover de volgende keer…