Vuur, aarde, water en lucht

"Pas als je besloten hebt van het vliegen af te zien, merk je hoezeer je door een vliegtuig een beperkte waarneming krijgt opgedrongen. Hoe door gemakkelijk inkrimpen van de afstanden tenslotte alles krimpt: ook het begrip van de wereld." (Vliegen zonder vleugels, Tirziano Terzoni)

De zijderoute is vooral bekend geworden als handelsroute. Maar de uitwisseling van kennis, opvattingen en ideeen is van veel grotere invloed geweest. Wij blijven wat dat betreft geheel in stijl. Wij wisselen veel indrukken en ervaringen uit en merkten nogmaals hoe beperkt het wereldbeeld is dat ons via onze eigen, onafhankelijke kwaliteitsmedia wordt opgedrongen. Je moet echt in het land zijn om een compleet, genuanceerd beeld te krijgen. We deden ook nieuwe kennis op, zoals over het Zoroastrisme. In Persepolis zagen we de symbolen van dit geloof overal boven de afbeeldingen van Darius staan. Het respect en de tolerantie dat deze godsdienst predikte ten opzichte van andere geloven, kenmerkte dan ook de heerschappij van de grote Perzische koningen (6e - 4e e.v.Chr.). Na de verovering door de Arabieren verdreef de Islam dit geloof, dat ouder is dan het Christendom en nog steeds wordt beleden.
In Yazd beklommen we de torens der stilte. Hoge, op rotsen gebouwde torens, waarop de Zoroastriers tot 40 jaar geleden hun doden neerlegden, ten prooi aan de gieren. Dit, omdat hun heilige elementen vuur, aarde, water en lucht niet in contact mochten komen met het onreine. In Yazd woont op dit moment nog de grootste populatie Zoroastriers. Zij worden getolereerd en kunnen hun geloof openlijk belijden. Er staat zelfs een nieuwe vuurtempel in het centrum van Yazd. De Zoroastrier die we in Isfahan spraken vertelde echter dat het de aanhangers van dit geloof niet mogelijk is om een openbare functie te bekleden. Ze moeten het zoeken in de handel en in private dienstverlening.
Onderweg naar het Oosten zagen we nog veel blijken van de brede spreiding van dit geloof in de oudheid. In Nissa en Merw (Turkmenistan) zijn onder de fundamenten van oude moskeeen resten van vuurtempels gevonden. En in Buchara staat het 16e eeuwse mausoleum van Ismael Samanide. Een pareltje van bouwkunst: geheel uit baksteen opgetrokken en gedecoreerd. De vierkante basis symboliseert de aarde, de koepel de lucht. In de decoraties zijn de elementen vuur en water terug te vinden. De driehoek, die ook in Persepolis te zien was, staat voor de drie geboden van de Zoroastriers: denk zuiver, spreek zuiver en handel zuiver. Geen wonder dat belijders van een dergelijk geloof onder de voet zijn gelopen. Maar wat een drama voor de mensheid!