Een illustere reisgenoot

" Onze dagen gaan even snel voorbij als het water van de rivier of de wind van de woestijn. Maar er zijn twee dagen die me onverschillig laten: de dag van gisteren en de dag van morgen." Omar Khayyam

Tijdens onze reis van noord-Iran naar Samarkand reist Omar Khayyam met me mee. Van tevoren had ik verzen van deze grote Perzische wetenschapper/filosoof/dichter uit de 11e eeuw herlezen, nu herlees ik het boek van Amin Maalouf over zijn leven. Onderweg, als ik rijd, leest Rob mij kwatrijnen uit de Rubyat voor, die hem verrassend sterk aanspreken. We rijden vlak langs zijn geboorteplaats Neshapur, maar hebben helaas geen tijd om er even naar toe te gaan.

De mensen in Buchara en Samarkand hebben zich Khayyam toegeëigend, omdat hij jaren in deze omgeving woonde en van de Visier van Samarkand jaargeld kreeg om zich aan de wetenschap te kunnen wijden. Hij kreeg daarnaast een observatorium, dat wij hebben gezien in Merw, in het huidige Turkmenistan.

Buchara is voor ons allen een hoogtepunt van de reis. Deze stad wordt sinds eeuwen door alle reizigers bejubeld in de overtreffende trap. "In Buchara komt het licht niet van boven, maar verlichten de koepels de hemel."
Buchara is sinds oudsher de heiligste stad van Centraal-Azië. Nog steeds is een verplicht onderdeel binnen de studie voor mullah of imam een vierjarige studie aan een van de tientallen koraanscholen van deze stad.
Het centrum dateert uit de 17e eeuw en is prachtig geconserveerd. Centraal staat het plein rond een groot waterbasin dat tussen de twee oudste koraanscholen is aangelegd. Rondom dit basin staan moerbeibomen die geplant zijn tijdens de aanleg van het bassin in 1640.
Toen Rob en ik hier in 1999 waren, zaten we in alle rust te kijken naar oude mannen die onder deze bomen zaten te schaken. Nu is het plein helaas een kermis van stalletjes met souvenirs en eet- en drinkgelegenheden. "Helaas" zeg ik met enige gene, want voor de mensen in de stad zijn de inkomsten van het toerisme een zegen.
Dat heeft onze gids, een intelligente, goed ontwikkelde jongeman, met onverholen bitterheid uit. Hij heeft de universiteit kunnen doorlopen met een beurs vanwege zijn hoge prestaties. Maar werk op zijn niveau is nog niet te vinden in deze stad.
Nu zitten we in Samarkand en hebben ons opnieuw laten betoveren door het prachtige Registanplein.

" Wees vandaag gelukkig, want je weet niet wat er morgen op je wacht. Neem een karaf wijn, ga zitten in het licht van de maan en drink. En zeg tegen jezelf dat die maan je morgen misschien tevergeefs zal zoeken." Omar Khayyam