Het geluid van zijn naam

“Allah is groot! Die kreet van de moueddin lijkt op een enorme klaagzang. Vijf maal per dag lijkt het alsof de aarde kreunt tegen z’n onverschillige schepper.”
Omar Khayyam

“In het christendom is god mens geworden. Daar is in de Islam geen sprake van. Daar komt de openbaring uitsluitend uit een boek. In de ene godsdienst is god vlees geworden, in de andere taal, schriftuur….en het is in die zin .. dat poëzie in de islamitsiche wereld een zoveel hogere functie heeft dan beeldende kunst…
Hafiz, Khayyam, Rumi zijn de brengers van een openbaring: wie ze leest, ontcijfert in hun gedichten het raadsel van zijn eigen verlangen.”
Cees Nooteboom, Het geluid van zijn naam.

Reizend door islamitische landen lees ik graag passages over uit ‘Het geluid van zijn naam’. Cees Nooteboom beschrijft daarin zijn zoektocht naar een beter begrip van de islamitische wereld. En vaak, wanneer ik de moueddin hoor oproepen tot gebed, constateer ik hoe treffend de titel van dit boek is. Dit geluid, vijf keer per dag de oproep tot gebed en vrijdags het gebed dat via de luidsprekers wordt uitgezonden, geeft inmiddels een vertrouwd ritme aan de dagen. Je ervaart hoe actieve godsdienstbeoefening een natuurlijk onderdeel is van het dagelijks leven. Vandaag, in de souk, komen we tijdens het gebed bij onbemand winkeltjes. Een schuin latje in de deuropening geeft aan: ‘even afwezig’. De eigenaar heeft een moskee opgezocht of alleen een rustig plekje. In de hand een flesje water voor het rituele wassen. Het gebrek aan privacy lijkt niemand te storen. Vaak kwam ik nader bij iemand in gebed dan –naar mijn gevoel – gepast was. Maar ik heb nooit een boze of verstoorde blikken voelen priemen. De doorsnee moslim is veel toleranter dan de gemiddelde Nederlander denkt!
Het geluid verschilt per land. Beschreef ik in Libië de woedende toon in het gebed, in Jordanië is het geluid totaal anders. Dat is vooral ’s ochtends plezierig, wanneer je om half vijf gewekt wordt voor het ochtendgebed, net voor zonsopgang. Verschillende keren was dit moment onderwerp van gesprek binnen onze groep tijdens het ontbijt. “Had jij ook weer zo’n last van die klotemoskee?” “Kon je daarna weer inslapen?” klonk het dan. In Jordanië hoor ik voor het eerst een oproep die zangerig en lieflijk klinkt. Ik ben blij dat ik er wakker van word en lig te genieten van de uitnodigende, vriendelijke klanken. Een geluid dat past bij de Jordaanse maatschappijvisie, waarin tolerantie hoog staat aangeschreven en waarin openbare uitingen van fanatisme en opruiende taal verboden zijn.
Het zou de gemiddelde Nederlander ten goede komen als Wilders, vóór zijn bezoek aan Turkije in januari, een tijdje stage zou lopen in Jordanië.

PS Heel erg bedankt, lieve mensen, voor alle troostende woorden voor het verlies van Noortje en alle felicitaties voor mijn verjaardag. Het was natuurlijk heel speciaal om in Petra jarig wakker te worden en het in Amman te vieren, samen met Dinno die ook jarig was. Maar zonder jullie felicitaties was de dag niet compleet geweest.