Welkom, welkom

“Er wordt me vaak gevraagd waarom ik zoveel reis….… Dingen zien die je niet begrijpt, tekens die je niet kunt lezen, een taal die je niet verstaat, een godsdienst die je niet wezenlijk kent, een landschap dat je afwijst, levens die je niet zou kunnen delen….. De schok van het totaal onbekende is van zachte wellust gemaakt. Als je niet mee kunt doen is er veel wat je thuis kunt laten. Je maskers gelden niet…..Daarmee wordt reizen een soort aangename leegte, een toestand van gewichtloosheid, waarin je al dan niet al je actualiteit voor jezelf verliest, maar waarin je veel wordt kwijtgescholden. “
Cees Nooteboom, Het geluid van zijn naam.

Aleppo is de laatste standplaats binnen het vastgelegde programma. Straks gaan we de grens met Turkije over. Thuis hadden we al afgesproken dat vanaf deze grens ieder zich vrij mag voelen om in eigen tempo, via een eigen route verder te gaan. Hans en Margreet vliegen terug vanaf Antalya, Heleen en Willem, Dinno en Riet nemen (een deel van) de kustweg. Rob en ik nemen de route via Ankara en Istanbul.
We hebben heel veel gezien en beleefd in de afgelopen weken. Het lijken, als ik alles probeer voor de geest te halen, maanden. Wij voelen ons verzadigd van indrukken. Wij hebben geen animo meer voor nóg een museum, een tempel, een burcht of een souk. Ons hoofd is geleidelijk aan volgelopen. Ook zijn er berichten geweest vanuit het thuisfront die maken dat we niet veel langer weg willen blijven.

Het is nog te vroeg om al een balans op te maken, maar sommige ervaringen springen er uit. Vooral zal ik missen de vriendelijkheid en de gastvrijheid van alle mensen die we zijn tegengekomen. Het woord ‘welkom’ heb ik de afgelopen weken vaker gehoord dan in alle jaren daarvoor. Iedereen, ook degenen die geen woord over de grens spreekt, zegt welkom aan het begin en eind van elk contact. We hebben – ook ’s avonds laat – in nauwe, slecht verlichte steegjes gelopen en vaak op overvolle markten. Nooit hebben we ons één seconde onveilig gevoeld. We hebben ons een paar keer beschaamd gevoeld over ons eigen wantrouwen. Door bijvoorbeeld onze tas wat steviger vast te pakken. Er werd ons dan duidelijk te verstaan gegeven dat dat ‘not done’ was. Ons verontschuldigend dropen we dan af. Iedereen in de groep heeft ervaren dat wij hier te gast zijn en als gast worden behandeld. 'Je kunt beter ’s avonds alleen door de binnenstad van Damascus of Aleppo rondlopen dan door Amsterdam!' zei Riet gisteren.

Wat ik ook erg zal missen zijn de kleuren en geuren op straat. Vooral in de oude binnensteden zijn hier nog overwegend kleine winkeltjes en werkplaatsjes. Het brood wordt aan de straat gebakken en daar, nog warm, opgehaald. Overal vind je bakken met specerijen en kruiden. Er staat veel koopwaar buiten de winkeltjes, wat het straatbeeld kleurig en gezellig maakt. Heel plezierig is dat de mensen zich in het algemeen relaxt opstellen. 'Smile, relaxt' hoorden we weleens, als we snel iets voor elkaar probeerden te krijgen. Het verkeer is weliswaar druk en chaotisch, maar men is ook vergevingsgezind. Je probeert er tussen te komen, maar als de ander sneller is dan geef je hem ‘sans rancune’ de ruimte. Er wordt niet venijnig na getoeterd, laat staan dat je ooit obscene gebaren ziet. In de souk zijn we eens getuige van een heftige ruzie. Wij staan gefascineerd te kijken. Waarop een man tegen Rob zegt ‘no problem, sir, only show’. Een oudere man komt er bij en beslecht met een natuurlijke autoriteit het geschil. Een paar minuten laten gaat ieder zijns weegs, alsof er niets gebeurd is.

Natuurlijk, dit zijn ook landen met ernstige problemen. Corrupte regimes, schending van mensenrechten, vooral ook van vrouwenrechten. In een paar dagen zie je daar weinig van. Alleen de vele zwaar gesluierde vrouwen, waarvan je elke keer opnieuw denkt: ‘wat zou er in dat koppie omgaan?’ Zien we dan wel de waarheid? Ik denk van wel. In ieder geval een deel van de waarheid. Zoals mijn broer Bert meegaf: ‘states aren’t moral agents –people are.’ Het zijn de individuen die het beste en het slechtste in ons teweegbrengen.
We hebben veel opmerkelijke, vriendelijke, gastvrije mensen ontmoet, die mij nog lang zullen inspireren.